polski

TAIZÉ

Ikona miłosierdzia

 
Przez cały rok 2015 Wspólnota z Taizé obchodzi 75 rocznicę swojego powstania i zaprasza do uczczenia pamięci swego założyciela, Brata Rogera, w stulecie jego urodzin i dziesiątą rocznicę odejścia do wieczności. Na ten rok zaproponowano szczególną refleksję nad tematem „Odnowić więzi solidarności”, a Wspólnota postanowiła zamówić ikonę przedstawiającą historię Dobrego Samarytanina. Tekst biblijny z dziesiątego rozdziału Ewangelii wg św. Łukasza stanowi doskonały przykład solidarności realizowanej w praktyce. Ikona została wykonana w Pracowni Ikon pw. Św. Jana Damasceńskiego we Francji.
JPEG - 24.3 kb

Opis

Główną osobą widoczną na ikonie jest centralnie stojący Chrystus. Jego postać jest wydłużona, ubrany jest w białą szatę o zielonkawym odcieniu. Najistotniejszą częścią tej postaci jest twarz, pełna dobroci i życzliwości. Prawą ręką Chrystus czyni gest błogosławieństwa, w lewej trzyma otwartą księgę Ewangelii, ukazującą greckie litery alfa i omega.

Postać Chrystusa otacza owalna aureola zwana mandorlą, składająca się z pasów w kolorze ciemnego błękitu i czerwieni oraz biało-złotych linii, co sprawia, że powierzchnia mandorli zdaje się falować. Zewnętrzną jej krawędź otacza gruby, biały pas. Nie stanowi on jedynie jej obramowania, ale zawija się w pętle, które tworzą sześć kół rozmieszczonych regularnie wokół mandorli. Wewnątrz tych kół ukazanych jest sześć epizodów z przypowieści o Dobrym Samarytaninie.

Od góry do dołu i od strony lewej do prawej, obrazy po obu stronach przedstawiają ewangeliczną opowieść. Pierwszy z nich ukazuje rabusiów atakujących swoją ofiarę. Na drugim widzimy rannego leżącego na ziemi, podczas gdy kapłan i lewita, pogrążeni w modlitwie, przechodzą drugą stroną drogi, pozostawiając ofiarę bez pomocy. Następnie przybywa Dobry Samarytanin ze swym osłem, pochyla się nad leżącym i podnosi go. Opatruje mu rany. W gospodzie ranny leży na łóżku, a Samarytanin stoi obok niego. W końcowej scenie ofiara, Samarytanin oraz gospodarz zasiadają razem wokół stołu i spożywają posiłek.

Powyżej i poniżej centralnej mandorli z Chrystusem ukazane są cztery anioły wielbiące Boga. Trzy z nich są w kolorze czerwonym, a jeden w zielonkawo – niebieskim. Na samej górze, za aniołami, umieszczona jest falująca czerwona wstęga, zaś za aniołami na dole widzimy wstęgę zieloną. Na wstęgach znajdują się słowa (w języku francuskim) „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, mnieście uczynili” (Mt 25:40).


Znaczenie

Chrystus w białych szatach jest Chrystusem niebiańskim, przemienionym, takim, jaki nadejdzie na końcu czasów. Przez swą obecność błogosławi nas i opowiada historię Dobrego Samarytanina. Mandorla symbolizuje tajemnicę Boga, który pozostaje poza naszym zrozumieniem. Jednak Chrystus, ubrany na biało jak nowonarodzone dziecko, przychodzi do nas i objawia nam Boga.

Na obrazach przedstawiających historię z przypowieści pobity człowiek również ubrany jest na biało: Chrystus jest obecny w zranionej osobie, która potrzebuje naszej pomocy. Na niektórych obrazach pozycja rannego odzwierciedla momenty męki Chrystusa (biczowanie, zdjęcie z krzyża). Dobry Samarytanin ubrany jest na zielono – kolor ten symbolizuje obecność Ducha Świętego. To prawda, że niełatwo jest przyjść z pomocą tym, którzy znaleźli się w potrzebie, gdy jednak zaczniemy to czynić, Duch Święty wstąpi w nas i będzie przez nas działał.

Na pierwszym obrazie widoczne są trzy postacie: dwóch rabusiów i atakowanego przez nich człowieka. Jest to wizerunek zniekształconej trójcy. Przypominając historię Abla i Kaina z początku Biblii, przypowieść zaczyna się od ukazania harmonii zniszczonej przez grzech. Ludzkość, choć została stworzona „na obraz Boży”, nie nosi już w sobie Jego podobieństwa. Na ostatnim obrazie znów widać trzy osoby. Siedzą one wokół stołu, na którym stoi kielich – jak na ikonie Trójcy Świętej: harmonia Trójcy została przywrócona. Podczas gdy pobożność zapominająca o bliźnim, jak w przypadku kapłana i lewity, którzy mijają rannego, jest tylko formą bałwochwalstwa, miłość, dzieło miłosierdzia dokonane przez Samarytanina, odbudowuje w ludzkości podobieństwo Boże.


Styl artystyczny

Ikona została wykonana przy użyciu tradycyjnych technik ikonograficznych, przekazywanych od pokoleń w Kościele Prawosławnym: tempera jajowa i złoto płatkowe na drewnianej desce pokrytej lewkasem (białym gruntem na bazie kredy). Jak większość ikon, reprezentuje styl bizantyjski. Ponieważ jednak sztuka ikony nie jest darem zarezerwowanym tylko dla chrześcijańskiego Wschodu, w postaci Chrystusa oraz w całej kompozycji znalazły się elementy zachodniej tradycji artystycznej, zwłaszcza z regionu Burgundii. Sama postać Chrystusa przypomina obraz Chrystusa w chwale znajdujący się w Chapelle des Moines w Berzé lub Chrystusa przedstawionego na tympanonach kościołów romańskich, np. w Vézelay. Cała kompozycja z ozdobnym obramowaniem mandorli inspirowana jest sztuką iluminacji manuskryptów

Z artystycznego punktu widzenia ikona jest ciekawa przez to, że nie stanowi kopii tradycyjnego obrazu, lecz nową interpretację. Jest to obraz nowy, zrodzony z refleksji nad przypowieścią o Dobrym Samarytaninie, a użyte w nim formy i kolory z całą świeżością ukazują różne aspektu Ewangelii. Ikona wpisuje się więc w żywą tradycję, w której Duch Święty pozwala nam odkrywać naszą wiarę wciąż na nowe sposoby.

Ostatnia aktualizacja: 23 czerwca 2015